Người H’Mong thuộc nhóm ngôn ngữ H’Mong – Dao, sinh sống chủ yếu trên các rẻo núi đá cao phía Bắc nước ta. Ít ai biết, người phụ nữ Mông luôn mang trong mình đời sống tâm linh huyền bí của cả cộng đồng qua búi tóc khổng lồ, bện thành vành to bản trên đầu.
Gom tóc rụng từng sợi…
Phụ nữ Mông thường cóp nhặt những sợi tóc rụng khi chải đầu cho con gái, cất riêng một chỗ, xe lại thành từng sợi to bằng chiếc đũa, chờ cô gái lớn lên, đưa cho con gom tóc rụng của mình xe tiếp rồi độn vào mái tóc thật trên đầu thành một vành tóc thật to ôm lấy toàn bộ phần trán và đỉnh đầu. Đồng bào quan niệm người phụ nữ nào có mái tóc to mới là người thu hút mọi ánh nhìn của cộng đồng. Cho đến ngày nay, phụ nữ Mông vẫn luôn bị lép vế trong gia đình, sống cuộc đời âm thầm, lặng lẽ như cái bóng bên những người đàn ông. Có lẽ vì thế mà hình ảnh người mẹ cóp nhặt từng sợi tóc rụng của con, không chỉ là bài học về sự nhẫn nại mà mỗi người phụ nữ Mông dạy cho con gái mình. Nó còn là nỗi ám ảnh truyền đời, nếu bạn được một lần chứng kiến những chiếc bóng lầm lũi trong ngôi nhà thấp và tối, mặt luôn cúi, tay cặm cụi xe đay, tết tóc…Mái tóc với vành đen to bản như một thứ luật lệ vô hình khiến cho người phụ nữ Mông hiếm khi ngẩng cao đầu.
Và bài học cho sự…lãng quên
Chuyện kể rằng có một bé gái người Mông, vì ham chơi mà quên lời mẹ dặn: rằng phải gìn giữ những sợi tóc rụng của mình. Cô bé lớn lên, đi học xa, lời mẹ dặn rồi cũng chơi vơi như ngọn gió đầu núi…Cho đến một ngày, người mẹ bệnh nặng qua đời, con gái về kịp, nhưng thầy mo nói, cô không được vào nhà, do cô không mang tóc độn, nên mẹ cô không thể nhận mặt con. Thầy mo cũng nói, tổ tiên cũng không muốn nhận mặt ma mới (là bà mẹ), do bà không biết dạy con cách giữ lấy những sợi tóc rụng của mình…Cô gái bàng hoàng, đau đớn…những sợi tóc rụng bay phất phơ nơi nao, sao chẳng về đây cho cô nhận mặt mẹ mình? …
Một sợi tóc rụng mỏng manh nhưng thắt chặt tình mẫu tử. Đôi khi những thứ mỏng manh trong đời lại có sức mạnh ghê gớm và huyền bí đến vậy.
Mun