Ngày nay, khi mà nghệ thuật làm tóc đã phát triển đến một mức độ vượt bậc so với chỉ cách đây vài chục năm về trước, cả về kỹ thuật, công nghệ, kỹ năng dịch vụ…, thì một mái tóc đẹp đơn thuần chỉ nhờ những nhát kéo cắt tỉa cũng ngày càng ít đi. Và do đó, rất nhiều người đã thử đặt một câu hỏi rằng: Giá trị của tay “kéo thủ”, còn có thể được đo lường một cách khách quan bằng giá cả nữa hay không? Hay nói cách khác, giá cả của một mái tóc cắt, có phản ánh được đẳng cấp của “kéo thủ” đó, và của salon (tiệm) tóc đó?
Mỗi nhà một… giá
Theo khảo sát của phóng viên Tóc Đẹp, Sài Gòn hiện có rất nhiều “đẳng cấp” salon khác nhau. Theo đó, mỗi một salon tùy thuộc việc tự định liệu “đẳng cấp” của mình mà ra giá khác nhau. Nói nôm na thì mỗi tiệm tóc có thể tự yết một giá riêng, miễn sao thị trường và khách hàng chấp nhận.
Sự mở cửa và tự do cạnh tranh của ngành tóc, một mặt đã thúc đẩy ngành nghề này phát triển tột độ, tạo cơ hội công ăn việc làm cho hàng chục nghìn đến hàng trăm nghìn tay nghề lao động trên toàn quốc. Mặt khác, cũng thể hiện một “cơ chế thị trường” đặc biệt rõ rệt trong ngành hàng này, không bị bất kỳ bó buộc, hạn chế hay không tồn tại những rào cản về độc quyền, chi phối nào khác. Âu cũng là điều dễ hiểu bởi hầu hết các doanh nghiệp ngành tóc, gọi là doanh nghiệp cho to tát, thực tế không có bao nhiêu đơn vị, tổ chức đăng ký hoạt động tại các Sở Kế hoạch và Đầu tư, mà chủ yếu là các tổ chức, đơn vị kinh doanh theo dạng doanh nghiệp siêu nhỏ, phạm vị đăng ký hoạt động, thuế khóa đều chỉ trực thuộc cơ quan quản lý cấp phường, quận. Do đó, điều này tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp siêu nhỏ ngành tóc – các tiệm, salon tóc – dễ dàng phát huy thế mạnh “cơ chế thị trường”, để bàn tay vô hình của thị trường quyết định cung – cầu, mà không lo bị “áp giá”, “phá giá thị trường”. Và đây chính là đặc thù của ngành Tóc khiến nếu ai đặt ra vấn đề giá cả sản phẩm, dịch vụ mà ngành cung ứng, và thực thi những cuộc khảo sát cho vấn đề đó, cũng rất dễ bị rơi vào… “mê hồn trận”.
Dù vậy, thực tế giá cả dịch vụ tóc, đặc biệt nếu khuôn hẹp ở phạm vị “giá cắt tóc” tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, vẫn thể hiện khá rõ ràng ở một số mức giá, chúng tôi tạm gọi là các “nhóm”, bao gồm: Nhóm cắt tóc giá “đô”, giá cao, giá trung bình cao, giá trung bình vừa, giá trung bình thấp và giá thấp. Nhìn chung, 6 nhóm giá cắt tóc này rất khó phản ánh xác thực chất lượng của một sản phẩm đầu cắt, hay “đẳng cấp” của các “kéo thủ”.
Khách hàng nào, giá đó
1. Ở nhóm giá “đô”, đối tượng khách hàng của các tổ chức yết giá cắt tóc và các dịch vụ khác bằng ngoại tệ, thường là “Tây”. Đây là các salon nằm trong các dịch vụ Beauty Spa của những khách sạn cao cấp, chủ yếu tập trung ở quận I, khu đô thị trung tâm – trái tim của Sài Gòn, bao gồm các khách sạn từ ba sao đến năm sao rất nổi tiếng như Caravell, Shereton, Continential, Majecstic, Sofitel, Rex, Legend, New World… Theo tiêu chuẩn quốc tế thì khách sạn ba sao trở lên bao giờ cũng phải có bể bơi, beauty spa, do đó, không lạ khi trong các khách sạn này cũng “mọc” lên các salon tóc. Các salon tóc này phục vụ khách nghỉ tại khách sạn, đồng thời phục vụ cả khách vãng lai từ bên ngoài vào, có nhu cầu sử dụng các dịch vụ đẳng cấp cao. Salon bài trí đơn giản, không gian thoáng đãng, đặc biệt phục vụ ân cần, lịch sự và sạch sẽ tối đa. Khách hàng của các dạng salon này ngoài Tây, đại đa số “Ta” là những người đặc biệt có tiền, có điều kiện vật chất để có thể ăn uống, nghỉ ngơi, massage thư giãn tại khách sạn cao cấp; đó có thể là người đang cư trú tại Tp. Hồ Chí Minh hay ở các tỉnh xa.
Các “kéo thủ”, nhân viên phục vụ tại các salon này đều biết ngoại ngữ, có kỹ năng giao tiếp. Một số “kéo thủ” tại các khách sạn khu vực này không phải là người Việt mà là người Hoa, người Mã Lai. Theo nhận xét của một nhà tạo mẫu tóc đã có điều kiện đi ra nước ngoài nhiều lần, và cũng có điều kiện “quan sát” dịch vụ của các salon giá “đô” này tại Sài Gòn thì hầu hết các tay kéo trong salon khách sạn không thực sự xuất sắc, nhưng họ làm việc chuyên nghiệp. Và cũng dễ hiểu khi giá cắt tóc, hay giá các dịch vụ ở đây được tính bằng “đô” vì ngoài đối tượng khách Tây là chính ra, đó còn là giá trị cộng thêm của mặt bằng, của cơ sở hạ tầng, của đẳng cấp dịch vụ, với mức dao động từ 30USD-50 USD/ đầu, không bao gồm các dịch vụ uốn, duỗi, nhuộm, gội, tẩy hóa chất, nối tóc…. , và đặc biệt không bao gồm chi phí tiền “boa”, tiền “tip” mà đôi khi khoản này có khi bằng, hoặc gấp đôi giá dịch vụ thu vào.
2. Ở nhóm giá cao, tại các salon mà “kéo thủ” là người Việt, tập trung ở những tiệm có các chủ tiệm là nhà tạo mẫu nổi tiếng, là những “thương hiệu” lớn trong ngành tóc. Có thể “điểm mặt” các salon đó, là Lũ Đông Kinh, Hùng Paster, Thìn, Khánh, Khôi Thoại, … và nhiều tên tuổi khác. Đặc trưng của nhóm cắt tóc tạm gọi là “giá cao” này là mức giá được yết đó do đích danh chủ tiệm đứng ra cắt, không phải là mức giá của các thợ chính bậc 1, bậc 2, thường thấp hơn từ vài chục lên đến cả trăm ngàn đồng… Tuy gọi là cao, nhưng tính ra mức dao động từ 350.000 – 500.000 VNĐ/đầu, so với nhóm giá “đô” ở nhóm salon này có thể nói khá mềm, bởi các “kéo thủ” ở đây không chỉ là những nhà tạo mẫu tóc được học hành “từ Đông sang Tây”, cập nhật mọi khóa học và xu hướng tóc trên thế giới, đầy kinh nghiệm, họ còn là những nghệ sĩ có khả năng “phiêu” với tóc thực sự, có thể tạo ra những đầu tóc ít khi “đụng hàng”. Dĩ nhiên, trong nhóm salon giá cao, cũng không loại trừ những trường hợp cá biệt mà các “kéo thủ” có thể lấy giá “trên trời” 1 triệu đồng/ đầu cắt. Điều đó cũng tương tự như tác phẩm hội họa của một nghệ sĩ đã được định danh và có một mặt bằng giá cơ bản, đôi khi cũng có những tác phẩm vẫn do chính người họa sĩ đó vẽ, lại được trả giá gấp 10 lần. Công việc nghệ thuật không hẳn chỉ là “tiền nào, của đó” theo một mức giá cố định mà còn được thẩm định và đánh giá bằng những yếu tố đầy định tính.
3. Với nhóm salon yết giá trung bình cao, khoảng từ 300.000 VNĐ/đầu cắt, cũng có không ít tên tuổi các chủ tiệm là những nhà tạo mẫu nổi danh. Nhiều người trong số họ cho rằng yết giá thấp hơn, so với nhóm giá cao một vài chục ngàn đồng, không hẳn vì họ tự định danh, định vị mình ở mức thấp hơn, hoặc dịch vụ của họ chỉ tương xứng ở mức giá này, mà hầu hết đều có quan điểm “không có nhu cầu chặt, chém khách”, hay “đa số khách hàng là thân thuộc, quen biết, lấy giá cao cũng khó”, hoặc “ yết một mức giá mềm để nhiều khách hàng được tận hưởng các dịch vụ tốt và giá cả hợp túi tiền”. Mỗi người một lý do nhưng tựu trung lại, đối tượng của nhóm salon yết giá trung bình cao cũng là những khách hàng khá cao cấp. Tính ra một mái đầu có giá cắt 300 ngàn đồng, nếu cộng thêm dịch vụ uốn lạnh, uốn nóng hoặc uốn setting khoảng 200 ngàn đồng, với thuốc tốt, tối thiểu một mái đầu cũng đã phải chi trả 500 ngàn đồng. Nhiều “dân” showbiz cũng “nghiện” các salon có mức giá hợp lý này. Và dĩ nhiên đối với những “ngôi sao” ca nhạc, người mẫu nổi tiếng, diễn viên điện ảnh… rất khó xác định đâu là giá cả thực mà chủ tiệm và họ đã thỏa thuận.
4. Thấp hơn chút đỉnh, khoảng 150 – 200 ngàn đồng/đầu cắt, là giá trung bình nhiều salon có mặt bằng ở đường lớn, hẻm lớn, cửa kính, máy lạnh, đội ngũ nhân viên phục vụ lịch sự, sạch sẽ niêm yết. Nhiều chủ đứng tiệm tại các salon này là người có “thương hiệu”, có “máu mặt” trong làng tóc. Khách hàng của họ thường là các chị em văn phòng, các doanh nhân, tiểu thương… Một số ít sinh viên và “dân chơi” gắn bó những nhóm salon nhóm này. Đẳng cấp “kéo thủ” và trình độ thẩm mỹ của nhóm salon này cũng không thua kém nhóm salon yết giá trung bình cao, nhưng vị trí các salon đều không thuộc các khu vực trung tâm sầm uất của quận I, quận III, quận 5. Và có lẽ đó là lý do mà họ chọn phương cách “khiêm tốn” hơn khi yết giá.
5. Chiếm phần đông trong số salon, tiệm tóc ở Tp. Hồ Chí Minh hiện nay, là nhóm có giá cắt tóc 100 ngàn đồng, giao động từ 70.000 – 150.000 đồng/đầu. Khách hàng của nhóm này nhiều thành phần khác nhau, có thể là “dân” văn phòng, buôn bán, cũng có thể là thanh niên, học sinh, sinh viên. Và đừng ai vội nghĩ rằng nhóm salon này sẽ có dịch vụ “không ra gì”, vì giá thành khá rẻ. Đơn cử những salon ở mức giá này, có nhiều salon hoạt động theo chuỗi “công nghệ”, cũng phục vụ máy lạnh, bồn gội tinh tươm, đội ngũ nhân viên lịch sự, thậm chí có cả wifi và ti vi miễn phí. Tất nhiên, đa phần các salon này không chỉ lấy số lượng làm mục tiêu doanh thu, mà họ cũng có nhiều “chiêu” khác để bù đắp giá cả, vì ngoài mục đích cắt tóc ra, gần như hiếm khi có một khách hàng bước vào cửa tiệm chỉ để cắt một mái tóc mà không sử dụng các dịch vụ phụ thêm – nhưng cũng là dịch vụ mang lại nguồn thu chính, cho salon đó. Nếu có, hẳn đó sẽ là những khách hàng bé trai nam, với mục tiêu tông đơ tóc cho ngắn, và… đi về nhà gội đầu bằng xà bông dành cho em bé!
6. Dưới mức giá 70.000 đồng/ đầu tóc cắt, là các tiệm tóc ở trong các hẻm nhỏ, khu chung cư, khu dân cư có mức sống bình dân, các khu buôn bán tiểu thương chợ xép.v.v Tùy theo “cơ ngơi” của tiệm tóc đó mà giá cắt ở đây sẽ từ mười mấy ngàn đồng lên tới gần bảy mươi ngàn đồng. Khách hàng ở những tiệm tóc kiểu như thế này có từ anh lái taxi tỉa tóc hàng tháng theo quy định của công ty, cho đến chị cán bộ vào tiệm chỉ để gội đầu một lần, hoặc đi hấp dầu định kỳ với dầu hấp tự mang theo. Rất khó để có thể yêu cầu những tiệm tóc này có các loại thuốc, hóa mỹ phẩm cao cấp, nổi tiếng trên thị trường, hoặc yêu cầu chủ tiệm bổ sung thêm… khăn mặt mới. Nhưng cũng không loại trừ có khá nhiều salon máy lạnh, ghế bồn gội tinh tươm, chủ tiệm ân cần, phục vụ lịch sự và thạo nghề, vẫn niêm yết giá cắt 40.000 đồng/ đầu để hút khách, nhất là trong thời buổi mà ngay các tiệm tóc cao cấp nhất cũng sẵn sàng cạnh tranh giảm 80-90% giá trị dịch vụ cho khách hàng dùng thử qua các dịch vụ Groupon.
Vĩ thanh…
Sau cùng, chúng tôi rất muốn nhấn mạnh rằng bất kỳ một cuộc khảo sát nào cũng đầy chủ quan và sai sót, đặc biệt là những cuộc khảo sát liên quan đến ngành Tóc, vì đây là một ngành nghề, dịch vụ gần như không có bất kỳ một nền tảng thống kê số liệu cơ bản nào. Do đó, những khảo sát ngẫu nhiên, trên một số lượng có hạn và theo quan sát, ghi nhận của Tóc Đẹp, khó tránh được yếu tố cảm tính.
Ngoài ra, sau khi phỏng vấn khách hàng và chính những “kéo thủ” ở mọi nhóm khác nhau – những người trong nghề, chúng tôi cũng rút ra: Giá cắt tóc của một tiệm tóc thường không thể nói lên đẳng cấp của tiệm tóc đó, càng không thể nói lên đẳng cấp, tay nghề của người đứng chủ tiệm.
Một ví dụ rất đơn giản là ở bất kỳ tiệm tóc nào, thuộc nhóm salon yết giá nào, giá trị cộng thêm bao giờ cũng là yếu tố tiên quyết quyết định doanh thu của tiệm, lẫn giá thành một mái đầu cắt. Một salon danh tiếng, của một nhà tạo mẫu danh tiếng có thể yết giá khá mềm, không hẳn do nhà tạo mẫu đó không muốn yết cao, mà do họ không phải cộng thêm giá trị tiền thuê mướn mặt bằng, hoặc do họ đã ra nghề lâu năm và đã khấu hao hết mọi khoản tài chính đầu tư cho hạ tầng vật chất dịch vụ. Ngược lại, một salon mới ra nghề nhưng đầu tư lớn, tiền thuê mặt bằng cao, hẳn sẽ phải yết giá cao để nhanh chóng thu hồi vốn, và hơn nữa để “tương xứng” với mức đầu tư mà họ đã bỏ ra.
Dẫu sao, không thể không ghi nhận là dù ở giá thành nào, những người thợ Tóc tại địa bàn Tp. Hồ Chí Minh, cùng các dịch vụ của họ, đều chứng tỏ họ xứng đáng với danh tiếng của những làm dịch vụ trên một thành phố có đẳng cấp dịch vụ hoàn hảo nhất ở Việt Nam!
Khác với một họa sĩ thường ít khi chịu công nhận tác phẩm hội họa của mình có, hay không có sự đóng góp của những người “thợ phụ”, bởi theo quan niệm cổ điển, tác phẩm hội họa luôn được sáng tác từ chính bàn tay, khối óc và tâm hồn của người nghệ sĩ; thì trong nghệ thuật làm đẹp của thế giới tóc, đặc biệt là ở thế giới tóc Việt Nam, một mái tóc đẹp – một tác phẩm hoàn mỹ vừa có thể tạo nên bởi người nghệ sĩ, nhà tạo mẫu nhờ những nhát kéo tài hoa, nhưng cũng vừa có thể tạo nên bởi sự góp công của vô số người thợ phụ, và cả những yếu tố khác về hóa mỹ phẩm, phụ kiện…